NSDAP - Informacje ogólne+historia partii

NSDAP (niem. Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei — Narodowosocjalistyczna Partia Robotnicza Niemiec) — niemiecka partia nazistowska, sprawująca niepodzielną władzę w latach 1933-1945 z Adolfem Hitlerem jako Führerem. Podczas procesów norymberskich NSDAP została uznana za organizację zbrodniczą odpowiedzialną za szereg zbrodni przeciwko ludzkości.

Początki (1919-1925)
Partia została założona 5 stycznia 1919 przez ślusarza Antona Drexlera i dziennikarza Karla Harrera jako lokalna partia bawarska o nacjonalistycznej ideologii. Nazwa NSDAP została użyta po raz pierwszy w kwietniu 1920, wcześniej istniała pod nazwą DAP (niem. Deutsche Arbeiterpartei), będąc jedną z wielu działających w Niemczech partii folkistowskich. Partia została zdelegalizowana w 1923 po nieudanej próbie przejęcia przez Hitlera władzy w Bawarii (tzw. pucz monachijski). Po wyjściu Hitlera z więzienia w 1924 partia została odbudowana najpierw jako partia nielegalna, a potem w 1925, po zmianach statutu, jako legalna partia startująca na równych prawach w wyborach do Reichstagu.

Walka o władzę w ramach systemu parlamentarnego (1925-1933)
Partia ta pod wodzą Hitlera, dzięki agresywnej kampanii wyborczej, spektakularnym walkom ulicznym jej bojówek z bojówkami Partii Komunistycznej i bardzo złej sytuacji ekonomicznej Niemiec zdobyła w wyborach w 1925 roku 7% głosów i weszła do Reichstagu. W wyborach w 1929 roku zdobyła już jednak tylko 3% głosów i nie weszła do Reichstagu. Najprawdopodobniej na tym skończyłaby się jej historia, jednak na skutek kryzysu światowego, ponownego pogorszenia sytuacji ekonomicznej Niemiec oraz słabości i rozbicia tradycyjnych partii prawicowych, jej program zyskał znowu poklask dużej części Niemców oraz wsparcie wielkiego kapitału — w wyborach w marcu 1930 uzyskała 18% głosów. W wyborach w 1932 roku NSDAP uzyskała spektakularny sukces osiągając 35% poparcia i stając się największą partią w Reichstagu. Dzięki koalicji z centro-prawicową Unią Chrześcijańską NSDAP doszła do władzy i stworzyła rząd na czele którego stanął 30 stycznia 1933 Adolf Hitler. Przez pierwsze miesiące rządów Hitlera partia ta formalnie współrządziła z Unią Chrześcijańską. Latem 1933 roku na skutek zakulisowych działań Hitlera Unia została rozwiązana. Na skutek celowego podpalenia budynku Reichstagu w lutym 1933 i kampanii propagandowej oskarżającej o podpalenie Partię Komunistyczną Hitlerowi udało się przeforsować w Parlamencie ustawę o delegalizacji Partii Komunistycznej. Prezydent Hindenburg podpisał dekret o ochronie narodu i państwa (stanie wyjątkowym) co oznaczało zawieszenie swobód obywatelskich. Korzystając z tego hitlerowcy rozpętali masowy terror. W wyborach 5 marca 1933 NSDAP otrzymała 44% głosów. Korzystając z unieważnienia mandatów deputowanych komunistycznych oraz nieobecności części socjalistów (znajdowali się już w obozach koncentracyjnych, na emigracji lub w podziemiu) i sojuszu z prawicą, Reichstag w obecności 535 z 647 deputowanych 24 marca 1933 roku przyjął ustawę o nadzwyczajnych pełnomocnictwach co pozwoliło Hitlerowi sprawować władzę bez kontroli ze strony parlamentu.

21 marca 1933 roku utworzono pierwszy oficjalny (obozy zorganizowane przez SA istniały już wcześniej) obóz koncentracyjny w Dachau. W lipcu 1933 NSDAP stała się jedyną legalną partią w Niemczech po delegalizacji lub samorozwiązaniu wszystkich pozostałych.

Rządy monopartii (1933-1945)
W roku 1933 Niemcy stały się klasycznym państwem monopartyjnym, a NSDAP została jedyną legalną partią polityczną.

W roku 1944 partia liczyła 8,5 mln członków. Po klęsce III Rzeszy partia została uznana w procesie norymberskim za organizację zbrodniczą i rozwiązana.

Struktura NSDAP
Hierarchiczna struktura NSDAP była zbudowana według zasady wodzostwa. Członkowie NSDAP na co dzień nosili odzankę partyjną (ze swastyką), a gdy występowali oficjalnie obowiązywał ich mundur w specyficznym kolorze jasnobrunatnym. Ludność miejscowa określała ich jako bażant złocisty (Goldfasan czyli Chrysolophus pictus), a to właśnie z powodu munduru i złocistych odznak wyższych stopni partyjnych. W hierarchii partyjnej było 30 stopni służbowych od kandydata do Reichsleitera. Według etykiety partyjnej członkowie NSDAP byli określani jako towarzysz partyjny (Parteigenosse Pg). Do partii przyjmowano tylko mężczyzn.

Po dojściu do władzy w 1933 roku występowały powiązania i spory kompetecyjne instancji partyjnych ze strukturami władzy państwowej III Rzeszy.

Władza naczelna
Na czele partii stał wódz (Der Führer) Adolf Hitler; sprawował niepodzielną władzę, a jego decyzje były ostateczne i niepodważalne. Wszystkie instancje partyjne były jemu podporządkowane i musiały postępować według jego poleceń. Od 1934 miał własną kancelarię Kanzlei des Führers.

Hitler miał zastępcę, którym był od 21 kwietnia 1933 do 10 maja 1941 Rudolf Hess (Heß).

Do ścisłego kierownictwa partyjnego zaliczali się nadkomisarze, określani jako Reichsleiter. Było ich 18; był to najwyższy szczebel w hierarchii partyjnej; podlegali bezpośrednio Hitlerowi lub jego zastępcy. Niektórzy z nich byli również ministrami w rządzie Rzeszy. Nadkomisarze nadzorowali wszelkie dziedziny życia na terenie całego państwa niemieckiego.

Oto kilku z nich:

* Joseph Goebbels Reichsleiter od 1929; założyciel Izba Kultury Rzeszy Reichskulturkammer; nadzorował radio, film i kulturę, był odpowiedzialny za aktywną propagandę. Jednocześnie od 1933 roku był ministrem Rzeszy do spraw propagandy, oświecenia publicznego i informacji.
* Alfred Rosenberg główny ideolog partyjny; pełnomocnik Hitlera do spraw duchowego i światopoglądowego wychowania NSDAP, jednocześnie redaktor naczelny i wydawca dziennika centralnego Völkischer Beobachter; nadzorował prasę; odpowiedzialny za politykę zagraniczną oraz handel zagraniczny; po rozpoczęciu wojny ze Związkiem Sowieckim w 1941 roku minister Rzeszy do spraw wschodnich terenów okupowanych (na wschód od Bugu).
* Hans Frank zaufany prawnik Hitlera, nadzorował prawo i prawników; jednocześnie minister sprawiedliwości Bawarii oraz minister Rzeszy bez teki; od 1939 generalny gubernator dla okupowanych terenów Polski nie zagarniętych przez Związek Sowiecki.
* Heinrich Himmler bezpośrednio podlegał Hitlerowi; Reichsleiter od 6 stycznia 1929; do 30 kwietnia 1945 komendant główny SS, szef Policji, Służby Bezpieczeństwa SD i Gestapo; od 1943 minister spraw wewnętrznych Rzeszy.
* Ernst Röhm bezpośrednio podlegał Hitlerowi; Reichsleiter od 1922; szef Oddziałów Szturmowych (bojówek partyjnych) SA; na polecenie Hitlera 30 czerwca 1934 zamordowany przez SS w akcji Noc długich noży.

Struktura terenowa NSDAP
Obszar Niemiec podzielono na okręgi (Gau), których było początkowo 33, a po zagarnięciu nowych obszarów liczba okręgów wzrosła do 43. Te okręgi partyjne pokrywały się z okręgami struktury państwowej (Reichsgau). W ten sposób czasami naczelnik okręgu partyjnego (Gauleiter) był jednocześnie funkcjonariuszem administracji państwowej.

Polskie tereny przyłączone w 1939 do Rzeszy podzielono na dwa okręgi:

* Gau Danzig-Westpreußen gdzie naczelnikiem był Gauleiter Albert Forster,
* Wartheland Gauleiter Arthur Karl Greiser, jednocześnie namiestnik Rzeszy w Kraju Warty.

Okręgi dzielono na mniejsze jednostki, których liczba wynosiła (połowa 1939):

* powiaty (Kreis 813),
* gminy (Ortsgruppe 26.138),
* komórki (Zelle 97 tysięcy),
* bloki (Block około 512 tysięcy), blok obejmował od 40 do 60 gospodarstw domowych.

Partyjne jednostki organizacyjne pełniły czasami funkcje administracyjne; np. naczelnik powiatowej organizacji partyjnej był odpowiedzialny za organizowanie w czasie wojny pomocy mieszkańcom zbombardowanych miejscowości. Natomiast funkcjonariusze nadzorujący bloki (tzw. blokowi) roznosili po domach co 4 tygodnie kartki żywnościowe badając przy tej okazji nastroje ludności.

© by Wikipedia

Proszę o sprostowania itp.